Aardpeer
Beschrijving
De aardpeer, topinamboer, knolzonnebloem of jeruzalemartisjok (Helianthus tuberosus) is een plantensoort uit het geslacht Helianthus die als vaste plant wordt gekweekt.
De benaming jeruzalemartisjok suggereert ten onrechte een verband met Israël en is waarschijnlijk een verbastering van het Italiaanse girasole articiocco (zonnebloemartisjok). Van oorsprong groeit de aardpeer in Noord-Amerika. Hij is voor het eerst beschreven door de Franse ontdekkingsreiziger Samuel de Champlain in 1605, die hem aantrof bij de Huron-indianen. Sindsdien is de knol vooral in Frankrijk zeer populair.
Hij wordt zowel in de siertuin als in de groentetuin gekweekt en heeft in het Nederlandse klimaat de neiging zich sterk uit te breiden. De knollen overleven overigens een meermaals afmaaien niet. Er zijn diverse rassen van deze plant, die onder andere in hoogte kunnen verschillen van ongeveer 1,5 m tot 3,5 m. Zoals de naam aardpeer al doet vermoeden worden de ondergrondse delen (wortelknollen) gebruikt. Deze wortels bevatten fructanen, biotine, calcium, ijzer, natrium en inuline, die niet alleen mensen met diabetes mellitus ten goede komt. Ook is bekend dat de wortels geen nitraten opslaan. In Noordwest-Europa zal deze plant alleen in heel mooie zomers getooid worden met gele bloemen. Een hoekje van 2 m² kan in een jaar 10 kg eetbare knollen opbrengen. Oogsten van de knollen kan gebeuren na de eerste nachtvorst en kan vervolgens gedurende de gehele winter.
De knol heeft slechts een dunne schil en schillen is niet nodig. De aardpeer kan rauw, bijvoorbeeld als salade, gegeten worden. De smaak van de knol is lichtelijk zoet, notig en heeft iets van een artisjok. De witte of roze knollen verkleuren aan de lucht snel naar bruin. De aardpeer kan gewoon gekookt worden en zo gegeten. De kooktijd varieert van 10 minuten voor de kleinste aardperen, tot 30 minuten voor de grootste. Ook is het mogelijk de aardpeer na kort koken te bakken, net als aardappelen, al dan niet met toevoegen van kruiden, knoflook, etc.
Het hoge gehalte aan drievoudige suikers die in de menselijke darm niet kunnen worden opgenomen, stimuleert daar de afbraak door bacteriën. Het eten van aardpeer kan daarom leiden tot winderigheid.
Eenmaal uit de grond drogen de knollen snel uit en zijn daardoor in de koelkast hoogstens enkele dagen houdbaar.
Zaaien en planten
Ik haal de laatste knollen eruit in december, maak vervolgens een mengsel van tuinaarde en zand en berg de knollen die ik het jaar erop wil uitzetten in een emmer met dit mengsel.
Eind januari gaan de knollen weer de tuin in. Tot op heden succes verzekerd!!!!
Combinaties die je niet moet maken
Bewaren
De knollen bewaren heel slecht boven de grond, dus oogst wat je wilt eten en laat de rest in de grond, of plant ze gelijk weer uit, of ‘kuil ze in’ (leg ze naast elkaar in een gat dat je graaft in de tuin, wel goed markeren waar ze liggen). Of bewaar ze in een koude schuur in een bak tussen 2 lagen grond/zand-mengsel.
Mijn ervaring
2014:
Besteld in januari met een levertijd van 5-6 weken. Echter na een week of 2 lagen de aardperen al op de mat met als tip zo zo snel mogelijk te planten. Helaas de tuin was nog lang niet zover dat er geplant kon worden en de aardperen verdwenen dan ook in een emmer met zand en potgrond. In maart konden dus eindelijk een plekje in de tuin krijgen, enkele knolletjes waren al een beetje uitgelopen. Elk knolletje zou leiden tot een plant dus zo’n 20 knolletjes de grond in! Na enkele weken kwamen de eerste stelen al boven de grond en deze groeiden door en door. Verwachting was zo’n 2 meter hoog en gele bloemen. De opbrengst aan bloemen was niet groot, hooguit een bloem per plant maar de planten werden hoger dan 2,5 meter. Moeilijk in bedwang te houden dus. In November de stelen tot zo’n meter hoog verwijderd en de knollen rustig door laten groeien. In december de eerste knollen geoogst (dat kan tot in februari volgens zeggen). De smaak overtrof die van de winkel ruimschoots en elke plant levert zo’n kilo aan knollen op. Elke keer als je ze nodig hebt kun je oogsten dus dat komt wel goed. Volgend jaar echter een ander plekje zoeken in de tuin zodat ik en de buren er minder last van heb.
2017:
De aardperen hebben al diverse plekjes in de tuin gehad. Je moet er wel op letten alle knollen te verwijderen want ze komen gewoon weer op. In 2016 was het te nat voor alle gewassen maar zeer zeker voor de aardpeer. De opbrengst leverde dus veel minder op en kleinere grillerige knollen. Heb er dus maar een stuk of 5 achtergehouden die nu een wat hogere plek in de tuin hebben gekregen. Begin maart gepoot, nu al de eerste bladeren boven de grond.
Recepten